Difference between revisions of "Knots basics"

Το παρόν κεφάλαιο (Knots basics) έχει ελεγχθεί από τους συγγραφείς και θεωρείται ολοκληρωμένo. Συμπεριλαμβάνεται στην έκδοση 0.81 Μάϊος 2007 του "Ανοικτό Σπηλαιολογικό Εγχειρίδιο".

Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο και λοιπά - Πρόλογος - Εισαγωγή - Ατομικός σπηλαιολογικός εξοπλισμός - Ένδυση - υπόδηση - φωτισμός κλπ - Υλικά ανάβασης - κατάβασης - Σκοινί - Γενικής φύσεως - Υλικά Αρματώματος - Kόμποι - ...κι άλλοι κόμποι (πιο εξειδικευμένοι) - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Γενικά - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Κατάβαση - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Ανάβαση - Τεχνικές αυτοδιάσωσης για μικρές ομάδες - Κίνδυνοι κατά την κατάβαση / ανάβαση με Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Αρμάτωμα - Βασικές αρχές - Αρμάτωμα - Για προχωρημένους - Ελαφρύ αρμάτωμα (light rigging) Η αναρρίχηση στην σπηλαιολογία - Ελεύθερη αναρρίχηση - Τεχνητή αναρρίχηση - Εξορμήσεις του Σαββατοκύριακου - Μεγάλες αποστολές - Ατυχήματα στην σπηλαιολογία - Πρώτες Βοήθειες - Θερμό σημείο - Σπηλαιοδιάσωση - Χαρτογράφηση - Γεωλογία και Σπηλαιογέννεση - Βιοσπηλαιολογία - Καταστροφές - προστασία των σπηλαίων - Πού μπορώ να κάνω σεμινάρια; - Μερικά σπήλαια για πρακτική - Συκιά - Μονή Αστερίου - Του Προφήτη Ηλία - Σαλίγκαρος - Γερμανικό - Παρεξήγηση - Πύργος Υμητού - Βιβλιογραφία - Τα σπήλαια σε όλες τις γλώσσες - Διεθνές Λεξικό Σπηλαιολογικής Ορολογίας - Nομικό πλαίσιο

Γενικά, περί κόμπων

Οι σπηλαιολόγοι και ειδικά όσοι ασχολούνται με την εξερεύνηση βαράθρων (κατακόρυφα σπήλαια) πρέπει να γνωρίζουν μια σειρά από κόμπους. Δεν υπάρχει ανάγκη να γνωρίζετε πολλούς κόμπους. Αντίθετα είναι προτιμότερο να γνωρίζετε "λίγους και καλούς" οι οποίοι να είναι λειτουργικοί και κατάλληλοι κάτω από πολλές και διαφορετικές συνθήκες. Γενικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα χαρακτηριστικά ενός "καλού" κόμπου είναι τα εξής:

• Πρέπει να είναι εύκολος στο δέσιμο
• Να είναι ασφαλής μόλις δεθεί δηλαδή να μην γλιστρά, λύνεται κτλ
• Να μπορεί ο σπηλαιολόγος να αναγνωρίσει εύκολα ότι ο κόμπος έχει δεθεί σωστά
• Να μπορεί εύκολα να λυθεί από τον σπηλαιολόγο μετά την χρήση και ειδικά αφού έχει δεχθεί τάση (φορτίο)
• Να έχει μεγάλη αντοχή δηλ. όπως θα δούμε πιο κάτω, να αδυνατίζει το σκοινί στο ελάχιστο δυνατό

Επιλέγοντας τον κατάλληλο κόμπο

Αξιωματικά, το σκοινί είναι πάντοτε πιο "αδύνατο" στους κόμπους. Αυτό οφείλετε στο γεγονός του ότι οι ίνες από Nylon από τις οποίες αποτελείται το σκοινί αστοχούν όταν ισχυρές δυνάμεις μαζί με ισχυρή τάνυση συσσωρευτούν σε ένα μικρό τμήμα του. Τέτοιες συνθήκες επικρατούν στο εσωτερικό ενός κόμπου καθώς το σκοινί τυλίγεται γύρω από τον εαυτό του δημιουργώντας ανομοιόμορφη κατανομή των τάσεων και των πιέσεων (δυνάμεων). Σε δοκιμές αντοχής που έχουν γίνει τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα, έχει παρατηρηθεί ότι το σκοινί κόβεται πολύ κοντά στον κόμπο και συγκεκριμένα λίγο μετά την έξοδο του σκοινιού από αυτόν (1).

Ο μόνος τρόπος για να μειωθεί η απώλεια αντοχής που υφίσταται το σκοινί στον κόμπο, είναι να επιλέγουμε κόμπους με την μεγαλύτερη "ενεργή επιφάνεια". Κόμπους δηλαδή οι οποίοι να διαμοιράζουν σε όσο το δυνατόν περισσότερο σκοινί την πίεση (τάση) /τάνυση που συγκεντρώνεται στα σημεία των κόμπων. Αυτό είναι βέβαια δύσκολο να το κρίνουμε οπτικά, αλλά σαν γενικός κανόνας μπορούμε να πούμε ότι οι "ογκωδέστεροι κόμποι είναι και ισχυρότεροι".

Επιπλέον, κάθε κόμπος, ανεξαρτήτως τύπου, όσο πιο ομοιόμορφα είναι δεμένος τόσο μεγαλύτερη αντοχή έχει. Στην σπηλαιολογική καθομιλουμένη (ομιλείται κυρίως εντός των σπηλαίων, κατά την εξερεύνηση) αυτό λέγεται στρώσιμο (του κόμπου). Ένας "κακοστρωμένος" κόμπος λόγω της ακανόνιστης διασταύρωσης των σκοινιών μεταξύ τους, δημιουργεί επιπλέον σημεία συγκέντρωσης των δυνάμεων πίεσης / τάνυσης που αναφέραμε πιο πάνω.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αντοχή ενός κόμπου δεν έχει και πολύ σημασία στα σύγχρονα σκοινιά διατομής 10.5 - 11 mm (εξαιρείται η εφαρμογή τεχνικών σπηλαιοδιάσωσης όπου ζητούμενο είναι η υπερεπάρκεια) κι αυτό γιατί τα σκοινιά αυτά είναι πολύ ισχυρά και μπορούν να αντέξουν μεγάλες απώλειες δύναμης και να παραμείνουν ασφαλή. Αντίθετα, σε λεπτότερα σκοινιά (διατομής 8 και 9 mm) η επιλογή του καλύτερου δυνατού κόμπου είναι επιβεβλημένη.

Ας δούμε όμως τώρα με την σειρά ποιοι είναι οι συνηθέστεροι και ευρέως αποδεκτοί σπηλαιολογικοί κόμποι.

Οι κόμποι που χρησιμοποιούνται στην σπηλαιολογία

Οι κόμποι κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την περίπτωση και την κατάσταση στην οποία βρίσκουν εφαρμογή ως εξής:

1. Κόμποι στην αρχή του σκοινιού
2. Κόμποι στο μέσο στου σκοινιού
3. Κόμποι για να ενώσουμε σκοινιά
4. Κόμποι για το τελείωμα του σκοινιού για λόγους ασφαλείας
5. Αυτοσφιγγόμενοι κόμποι
6. Άλλοι κόμποι

Εννοείται ότι κάποιοι κόμποι βρίσκουν εφαρμογή σε περισσότερες από μια κατηγορίες. Ένας από αυτούς είναι και ο "νούμερο 1" κόμπος στην σπηλαιολογία, ο κόμπος του οκτώ ή οκτάρι ο οποίος είναι ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος στην σπηλαιολογική πρακτική. Εάν μπορείτε να μάθετε μόνο έναν κόμπο αυτός θα πρέπει να είναι ο κόμπος του οκτώ. Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι κάθε σπηλαιολόγος που σέβεται τον εαυτό του θα πρέπει να γνωρίζει όλες τις παραλλαγές του και τους πιθανούς τρόπους εφαρμογής. Πιο αναλυτικά λοιπόν:

Κόμποι στην αρχή του σκοινιού

Ξεκινώντας μια κατάβαση στις περισσότερες των περιπτώσεων (ειδικά στην είσοδο ενός σπηλαίου / βαράθρου) υπάρχει η ανάγκη να δέσουμε το σκοινί στην κεντρική δεσιά. Σαν γενικός κανόνας όπως θα δούμε στο κεφάλαιο Αρμάτωμα όταν υπάρχει μια καλή φυσική δεσιά τότε το σκοινί θα πρέπει να δένεται από αυτήν κατευθείαν (χωρίς να παρεμβάλετε άλλο υλικό μεταξύ αυτού και τις δεσιάς π.χ. ιμάντας, πλακέτα, κρίκος, κτλ) Φυσικά δεν πρέπει να κρεμαστούμε κατευθείαν από εκεί (γιατί φθείρουμε το σκοινί) αλλά να κρεμαστούμε στο σκοινί μετά την επόμενη ασφάλεια (οι οποία μπορεί να φέρει κανονικά υλικά όπως ιμάντες, κρίκους κτλ). Αυτό το κάνουμε γιατί αξιωματικά, το σκοινί είναι και πρέπει να είναι το υλικό στο οποίο έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη. Κι έχουμε εμπιστοσύνη γιατί το σκοινί μπορούμε να το ελέγξουμε πολύ εύκολα για φθορά (π.χ. οπτικά, με πρόχειρο τεστ αντοχής σε παράγοντα πτώσης 1) σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μεταλλικά υλικά που χρησιμοποιούνται στο αρμάτωμα π.χ. κρίκους, πλακέτες, κτλ. Έτσι, θεωρώντας ότι όλα μπορούν να αστοχήσουν εκτός από (το ελεγμένο) σκοινί, είναι πάντα φρόνιμο το να ξεκινάμε το αρμάτωμά μας μονάχα με σκοινί (αλλά όπως είπαμε, να μην συνεχίζουμε κατευθείαν από αυτό).

Υπάρχουν δύο κόμποι (με το πρώτο να απευθύνεται σε "νέους" σπηλαιολόγους και το δεύτερο σε "προχωρημένους") που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία:

1. ο κόμπος του οκτώ (και συγκεκριμένα η παραλλαγή του γνωστή σαν "μονό οκτώ" ή "μονό οκτάρι"
2. η καντηλίτσα (με πολύ προσοχή).

Προσοχή: Σε όλους τους κόμπους που εφαρμόζονται στην άκρη του σκοινιού θα πρέπει να φροντίζουμε ότι αφήνουμε τουλάχιστον 10 εκατοστά σκοινιού από τον κόμπο εως την άκρη του σκοινιού. Αυτό διασφαλίζει ότι ο κόμπος δεν θα λύσει καθώς ο κόμπος θα "παίρνει τάση" όπως συνηθίζεται να λέγεται στην "σπηλαιολογική καθομιλουμένη".

Κόμπος του μονού οκτώ (μονό οκτάρι)

Ο κόμπος του οκτώ μόλις ολοκληρωθεί μοιάζει με την εικόνα πιο πάνω. Στη σπηλαιολογία χρησιμοποιούμε κατα κόρον τον κόμπο του οκτώ ως θηλιά. Όταν όμως πρόκειται για την αρχή του σκοινιού, τότε εφαρμόζουμε την παραλλαγή του "μονό οκτώ ή "μονό οκτάρι". Η διαφορά με τον κανονικό "κόμπο του οκτώ" που θα δούμε πιο κάτω είναι ότι πλέκουμε πρώτα ένα μόνο οκτάρι, στην συνέχεια περνάμε την άκρη του σκοινιού μέσα ή γύρω από το φυσικό δέσιμο π.χ. διαμπερές, κορμός δέντρου, κτλ. και στην συνέχεια πλέκουμε το σκοινί μέσα στο μονό οκτάρι. Έτσι, σχηματίζεται η γνωστή φιγούρα του οκτώ η οποία έχει πολύ μεγάλη αντοχή (50-82%, πηγή: "The Most Useful Rope Knots for the Average Person to Know", του Dave Root, http://www.layhands.com/Knots/, 2001 με τελευταία αναθεώρηση το 2006, και έτερη άποψη: 55% σε "κανονικές φορτίσεις", 45% από σε "μη κανονικές φορτίσεις", πηγή: "Caving Knots", του Sherry Mayo, http://www-sop.inria.fr/agos/sis/Techniques/knots.html, 2002), λύνεται πολύ δύσκολα και είναι πολύ εύκολο να ελεγχθεί οπτικά. Μειονέκτημα του κόμπου είναι ότι μπορεί να καθυστερήσουμε στην εφαρμογή επειδή δεν αφήσαμε αρκετό ελεύθερο σκοινί (ωστε να περάσει μέσα / γύρω από την δεσιά και να επιστρέψει) γεγονός που θα μας οδηγήσει στην "ρύθμιση" της θέσης του αρχικού μονού οκτώ δηλαδή (σχεδόν πάντα) σε επανάληψη της διαδικασίας από την αρχή.

Κόμποι στο μέσο στου σκοινιού

Συνεχίζοντας την κατάβασή μας στο σπήλαιο υπάρχει πολλές φορές η ανάγκη να ξαναδέσουμε το σκοινί κατά το μήκος του, όπως π.χ. γίνεται σε μια αλλαγή (δες το κεφάλαιο Αρμάτωμα). το ενδιαφέρον σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι οι κόμποι που θα επιλεγούν πρέπει να έχουν σωστή συμπεριφορά τόσο όταν ασκούνται πάνω τους δυνάμεις παρόμοιες με την πιο πάνω κατηγορία (π.χ. όσο η αλλαγή είναι στην θέση της) αλλά και όταν οι δυνάμεις που ασκούνται τείνουν να "ανοίξουν τον κόμπο στα δύο" (π.χ. εαν η πλακέτα της αλλαγής φύγει από την θέση της = πτώση). Με λίγα λόγια οι κόμποι σε αυτήν την κατηγορία πρέπει να έχουν μεγάλη αντοχή τόσο σε κανονικά όσο και σε μη κανονικά φορτία / τάσεις.

Σε αυτήν την κατηγορία συναντάμε μια σειρά από κόμπους. Πολλοί από αυτούς "δείχνουν σωστοί" (λόγω του σχήματός τους) όπως π.χ. η "πεταλούδα", ενώ ίσως τελικά δεν είναι. Και πάλι σε αυτήν κατηγορία θα δούμε ότι με βάση τους αριθμούς, το "οκτάρι" (ή το συγγενές του "εννιάρι") είναι μια από τις πρώτες μας επιλογές.

Υπάρχουν οι εξής κόμποι (για "νέους") που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία:

1. ο κόμπος του οκτώ (ή οκτάρι)
2. ο κόμπος του εννιά (ή εννιάρι)
3. η πεταλούδα (ή "πεταλουδόκομπος")
4. ο κόμπος του Μίκυ (ή κόμπος του λαγού ή Greque Y)

Κόμπος του οκτώ (ή οκτάρι)

Ο κόμπος του οκτώ (δες φωτό) ονομάζεται έτσι λογω του χαρακτηριστικού του σχήματος (που μοιάζει με τον αριθμό 8). Εφαρμόζεται κατά κόρον στο μέσο του σκοινιού, σαν θηλειά με σκοπό να ξαναδέσουμε το σκοινί σε κάποια αλλαγή ή σε μια τραβέρσα κτλ. Τα πλεονεκτήματα γενικά του έχουν αναφερθεί πιο πάνω (το μονό οκτάρι είναι ακριβώς το ίδιο - μόνο ο τρόπος κατασκευής αλλάζει). Το μόνο που δεν έχουμε αναφέρει είναι το ότι ο κόμπος αυτός παρουσιάζει μεγάλη αντοχή σε περίπτωση μη κανονικής φόρτισης. Πιο συγκεκριμένα (σε κανονική φόρτιση) αντέχει έως και 55% του σκοινιού και μέχρι και 8 πτώσεις (εξαρτάται και από το σκοινί) την στιγμή που η "πεταλούδα" αντέχει 45 % και 5 πτώσεις αντίστοιχα (στις ίδιες συνθήκες). Εάν εξετάσουμε την περίπτωση της μη κανονικής φόρτισης, θα δούμε ότι το οκτάρι αντέχει 40% και περί τις 5 πτώσεις ενώ η "Πεταλούδα" αντέχει 47% και περί τις 5 πτώσεις (G.Marbach, J-L. Rocourt, 1980 and Courbis 1984, Μετρήσεις με χρησιμοποιημένα σκοινιά. Βλέπε και "The Most Useful Rope Knots for the Average Person to Know", κτλ, "Caving Knots", κτλ).

Έχει ιδιαίτερη σημασία για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αντοχή του κόμπου το σκοινί το οποίο θα φορτιστεί να είναι από την εξωτερική πλευρά του πλεγμένου κόμπου. Αυτό μας εξασφαλίζει 10-15% μεγαλύτερη αντοχή του κόμπου σε σχέση με την φόρτιση του σκοινιού που βρίσκεται από μέσα (λειτουργεί καλύτερα ως "αμορτισέρ"). Πρέπει όμως να φροντίζουμε ιδιαίτερα το "στρώσιμο" του κόμπου αφού εάν δεν συμβεί αυτό στο "κάτω" σκοινί θα δημιουργηθεί ένα αντιαισθητικό και επικίνδυνο εξόγκωμα ("βυζί" στη εντός των σπηλαίων καθομιλουμένη...).

Κόμπος του εννιά (ή εννιάρι)

Ο κόμπος του εννιά ή εννιάρι είναι σχεδόν ίδιος με τον κόμπο του οκτώ, απλά έχει με μία επιπλέον στροφή. Το σχήμα του μοιάζει με τον αριθμό 9. Πρόκειτε ίσως για τον πιο παρεξηγημένο και "αδικημένο" σπηλαιολογικό κόμπο. Κανονικά θα έπρεπε να είχε την θέση του "βασιλιά των σπηλαιολογικων κόμπων" που τώρα κατέχει το "οκτάρι". Κι αυτό γιατί έχει μακράν την καλύτερη αναλογία επιδόσεων και εύρους εφαρμογής. Είναι στην ουσία ο περισσότερο ανθεκτικός, καθότι είναι ογκώδης και "άσχημος" (εξού και η μικρή διείσδυσή του στην σπηλαιολογική πρακτική - τουλάχιστον μικρότερη από όσο θα έπρεπε). Με την λέξη "άσχημος" εννούμε ότι δείχνει μονίμως σαν ένα "κακοστρωμένο οκτάρι"... Η εφαρμογή του "στο μέσο του σκοινιού" δηλ. σε αλλαγές είναι η συνηθέστερη περιοχή χρήσης του. Η Γαλλική Σχολή Σπηλαιολογίας τον θεωρεί σαν τον υποχρεωτικό κόμπο για σκοινιά μικρότερης διατομής από 9 mm. Στην σπηλαιολογική καθομιλουμένη θα ακούσετε να λένε: "Στα εννιάρια (και κάτω) σκοινιά, κάνουμε πάντα εννιάρι κόμπο". Καλό είναι να θυμάστε αυτό το μικρό γνωμικό όχι μόνο για λόγους ασφαλείας. Θα σας φανεί πολύ χρήσιμο όταν ξαρματώνετε μιας και ο κόμπος αυτός λύνεται πολύ εύκολα όση τάση κι αν δεχθεί. Η αντοχή του (σε κανονική φόρτιση) είναι έως και 70% του σκοινιού και μέχρι και 10 πτώσεις και 55% και 8 πτώσεις σε μη κανονικές φορτίσεις (G.Marbach, J-L. Rocourt, 1980 and Courbis 1984, Μετρήσεις με χρησιμοποιημένα σκοινιά. Επίσης 70% σε "κανονικές φορτίσεις" και 55% σε "μη κανονικές φορτίσεις" δίνεται από το "Caving Knots", κτλ). Οι επιδόσεις αυτές τον καθιστούν "πρωταθλητή της κατηγορίας" και κανονικά θα έπρεπε να είναι η πρώτη μας επιλογή ακόμη και για τις τραβέρσες παρά το γεγονός του ότι "δεν δείχνει σωστός" όπως η "Πεταλούδα".

Πεταλούδα (ή Πεταλουδόκομπος)

Θεωρείται από πολλούς ο άριστος κόμπος για τραβέρσες ή όπου αλλού το σκοινί θα φορτιστεί και από τις δύο μεριές. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω δυστυχώς δεν είναι ο καλυτερος σε αντοχή (75%, πηγή: "The Most Useful Rope Knots for the Average Person to Know" κτλ). Είναι όμως πολύ εύκολος στην εφαρμογή, χρειάζεται λιγότερο σκοινί και επιπλέον μας φέρνει κοντύτερα στις ασφάλειες. Ο δεύτερος τρόπος κατασκευής του κόμπου παρουσιάζει το πλεονέκτημα σε σχέση με το τόπο να μπορούμε να προσδιορίσουμε το ακριβές σημείο που θα γίνει πάνω στο σκοινί.

Κόμπος του Μίκυ (ή κόμπος του λαγού ή Greque Υ)

Μια ακόμη παραλλαγή του κόμπου οκτώ... Είναι στην ουσία ένας κόμπος του οκτώ που καταλήγει δε δύο βρόγχους (ή δύο "αυτιά" αν προτιμάτε). Βασικότερο πλεονεκτημά του είναι το ότι μας επιτρέπει να ισοσταθμίζουμε (μοιράζουμε) πολύ εύκολα και γρήγορα το βάρος σε δύο σημεία αγκύρωσης. Διαδόθηκε πολύ έντονα στα τέλη της δεκαετίας του '90 όταν άρχισε να τον συνιστά η Γαλλική Σπηλαιολογική Ομοσπονδία (FFS/EFS) μαζί με την εισήγηση της για χρήση διπλών ασφαλειών σε κάθε αλλαγή (δες Αρμάτωμα) Τελευταία βρίσκει εφαρμογή και σε τεχνικές υπερ-ελαφρού αρματώματος (όταν δεν χρησιμοποιείτε κρίκος, για να αυξήση την επιφάνεια "τριβής" του Dyneema / Kevlar). Αντοχές: 70% σε "κανονικές φορτίσεις", 55% από σε "μη κανονικές φορτίσεις", πηγή: "Caving Knots", κτλ.

Κόμποι για να ενώσουμε σκοινιά

Σε αρκετές πάλι περιπτώσεις θα χρειαστεί να ενώσουμε δύο διαφορετικά σκοινιά ώστε να σχηματίσουμε ένα μεγαλύτερο κομμάτι και να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε την κατάβαση. Υπάρχουν δύο κόμποι οι οποίοι έχουν εφαρμογή εδώ:

1. ο διπλός ψαρόκομπος
2. το γνωστό οκτάρι (σε μια ακόμη παραλλαγή του).

Μεταξύ των δύο ο διπλός ψαρόκομπος θεωρείται ο καλύτερος. Μόνη εξαίρεση που το οκτάρι υπερτερεί είναι το γεγονός του ότι ίσως να λύνεται λίγο ευκολότερα (στο ξαρμάτωμα). Σαν γενικός κανόνας ο ψαρόκομπος χρησιμοποιείται είτε έχουμε να ενώσουμε σκοινιά με την ίδια, είτε με διαφορετική διατομή . Αντίθετα το οκτάρι μπορεί να εφαρμοστεί μονάχα όταν η διατομή των δύο σκοινιών είναι ίδια!

Διπλός ψαρόκομπος

Ο ιδανικός κόμπος για να συνδέουμε δύο σκοινιά μικρής διαμέτρου ή με μεγάλη διαφορά μεταξύ τους. Όλα τα κορδονέτα ενώνονται με αυτόν τον κόμπο, αφήνοντας ένα περιθώριο πέντε περίπου εκατοστών. Όταν χρησιμοποιηθεί για ένωση δύο σκοινιών σε κάποιο βάραθρο στο σκοινί που έρχεται από πάνω υπολογίζουμε πως πρέπει να αφήσουμε τουλάχιστον ένα μέτρο σκοινί στο τέλος ώστε να υπάρχει δυνατότητα να κάνουμε ένα οκτάρι (για την ασφάλιση μας!!! - βλέπε κάτω δεξιά στο σκίτσο). Αντοχές: 60-70% (πηγή: "The Most Useful Rope Knots for the Average Person to Know", κτλ.)

Οκτάρι για ένωση σκοινιών (τριπλό οκτάρι)

Στην ουσία κάνουμε ένα οκτάρι στο τέλος του σκοινιού από το οποίο κρεμόμαστε και πλέκουμε μέσα σε αυτό (αλλά ανάποδα) σε σχήμα οκτώ το σκοινί με το οποίο θέλουμε να συνεχισουμε να κατεβαίνουμε. Ένα ακόμη το πλεονέκτημα είναι ότι σχηματίζεται κατευθείαν και η θηλιά που θα χρησιμοποιήσουμε στο "πέρασμα του κόμπου". Αντοχές: 75% (πηγή: "The Most Useful Rope Knots for the Average Person to Know", κτλ.)

Κόμποι για το τελείωμα του σκοινιού για λόγους ασφαλείας

Κάθε σκοινί πρέπει ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ να έχει κόμπου και στα δύο άκρα του για λόγους ασφαλείας. Αυτοί οι κόμποι θα σιγουρέψουν ότι θα παραμείνουμε στο σκοινί σε κάθε περίπτωση κατα την κατάβαση π.χ. με λίγο σκοινί σε ένα μεγάλο πηγάδι. Ο τύπος του κόμπου δεν είναι τόσο σημαντικός όσο το γεγονός του ότι πρέπει να υπάρχει κόμπος. Οι συνηθέστεροι τύποι που χρησιμοποιούνται είναι:

1. ο διπλός ψαρόκομπος
2. το οκτάρι

Είναι σημαντικό το γεγονός να είμαστε σίγουροι ότι ο κόμπος δεν μπορεί να λυθεί κατά την συσκευασία του σκοινιού στον σπηλαιολογικό σάκο. Επίσης ανεξαρτήτως κόμπου θα πρέπει να φροντίσουμε ότι αυτός απέχει αρκετά από το τέλος του σκοινιού ώστε να μην λυθεί σε περίπτωση που χτυπηθεί με δύναμη (π.χ. σε πτώση).

Όταν το σκοινί περισσεύει σε ένα βάραθρο τότε ο κόμπος αυτός δεν χρειάζεται. Σε αυτήν την περίπτωση ο πρώτος που κατεβαίνει πρέπει να μαζέψει το περισευούμενο σκοινί και να το δέσει με έναν κόμπο λίγο πάνω από το έδαφος ώστε να μην μπορεί να χτυπηθεί από πέτρες ή να πατηθεί ακούσια από κάποιον σπηλαιολόγο.

Αυτοσφιγγόμενοι κόμποι

Οι κόμποι αυτοί γίνονται με ένα κορδονέτο ή ιμάντα (ιδανικοί είναι ραμμένοι ιμάντες από deenyma ή kevlar) και τους χρησιμοποιούμε αντί για φρένα σε περίπτωση ανάγκης ή αντί ασφάλειας σε περίπτωση που κατεβαίνουμε με μισή ψαλιδιά, για πολύσπαστα κλπ. Γενικός κανόνας: όσο μικρότερης διαμέτρου και όσες περισσότερες στροφές τόσο ευκολότερα σφίγγει ένας αυτοσφιγγόμενος. Υπάρχουν αρκετοί αυτοσφιγγόμενοι κόμποι όπως ο bachman, ο "προύζικ" και η "κοτσίδα". Επίσης πολύ διαδεδομένος είναι ο "μασάρ" και ο Bachmann.

Κάθε αυτοσφιγγόμενος έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα: άλλοι σφίγγουν πολύ εύκολα, αλλά δεν ξεσφίγγουν, άλλοι γίνονται με ένα χέρι, άλλοι "σπρώχνονται" ως φρένα πανεύκολα, αλλά χρειάζονται επιπλέον υλικά (καραμπίνερ). Ο κόμπος που συνδυάζει τα πλεονεκτήματα όλων είναι ο συνδυασμός γαλλικού με κοτσίδα. Ο κόμπος κατασκευάζεται με τον εξής τρόπο: αρχίζουμε τυλίγοντας τον ιμάντα τρεις φορές γύρω από το σκοινί μας και κατόπιν πλέκουμε το σκοινί σταυρωτά, σαν κοτσίδα. Ο αυτοσφιγγόμενος αυτός κόμπος μπορεί να μην λειτουργεί και προς τις δύο κατευθύνσεις (όπως για παράδειγμα κάνει ο προύζικ) αλλά, χαλαρώνει και σφίγγει πάρα πολύ εύκολα και λειτουργεί ακόμα και υπό τάση!!!

Άλλοι κόμποι

Στην κατηγορία αυτοί οι σπηλαιολόγοι που κάνουν τα πρώτα τους βήματα θα πρέπει να ξέρουν:

Κόμπος του ιμάντα (ή της γραβάτας, ή νερόκομπος)

Ο ιδανικός για την ένωση ιμάντων. Περιθώριο πέντε εκατοστών από κάθε πλευρά και (κατά προτίμηση) ασφάλισή του με ταινία ή κόμπους ώστε να μην μπλέκεται (Η ασφάλιση έχει αποκλειστικά χαρακτήρα λειτουργικό και αισθητικό). Τα περιθώρια όμως των πέντε εκατοστών πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα!!! Αντοχές: 60-70% (πηγή: "The Most Useful Rope Knots for the Average Person to Know", κτλ.)

Δείτε ζωντανά (με animation) πως να φτιάχνετε τους πιο πάνω κόμπους

Κόμπος του οκτώ

• Μια ζωντανή παρουσίαση του κόμπου οκτώ εδώ
• Μια ζωντανή παρουσίαση του κόμπου οκτώ θηλιά εδώ
• Μια ζωντανή παρουσίαση της ένωσης σκοινιών με το κόμπο οκτώ εδώ
• Μια ζωντανή παρουσίαση του μίκυεδώ

Πεταλούδα ή πεταλουδόκομπος

• Μια ζωντανή παρουσίαση της Πεταλούδας με το πρώτο τρόπο εδώ και με το δεύτερο τρόπο εδώ

Ψαρόκομπος ή Αγγλικός ημίδεσμος

• Παρουσίαση του διπλού ψαρόκομπου, εδώ

Κόμπος του ιμάντα ή νερόκομπος

• Ζωντανή παρουσίαση του κόμπου εδώ

Βιβλιογραφία

....

Σημειώσεις

(1) Έχει παρατηρηθεί κάψιμο (λειώνει αρκετά) του σκοινιού στην έξοδο από τον κόμπο, προφανής ένδειξη της πίεσης που ασκείται στο συγκεκριμένο σημείο καθώς λόγω της τάσης το σκοινί κινείται "βγαίνοντας" από τον κόμπο (τάνυση) ενώ ταυτοχρόνως ο τελευταίος σφίγγει. Προφανώς ο μύθος της "απόσβεσης" ενός shock από τον κόμπο, δεν επιβεβαιώνεται και καλό είναι να βασιζόμαστε στην καλή κατάσταση του σκοινιού για αυτό και όχι να φτιάχνουμε κόμπους για να "δημιουργήσουμε" ελαστικότητα και απόσβεση.