Rescue0
Contents
Τεχνικές Αυτοδιάσωσης
Σε γενικές γραμμές η σπηλαιολογία δεν έχει πολλά ατυχήματα. Προσοχή, είπαμε δεν έχει πολλά όμως έχει. Και μάλιστα μόλις συμβεί ένα τέτοιο συμβάν, η επιχείρηση της διάσωσης είναι πολύ - πολύ δύσκολη. Πολλά από τα περιστατικά είναι "ασήμαντα" δηλ. αφορούν μικροτραυματισμούς ή κόπωση ενός εκ των μελών της ομάδας - συνήθως νεότεροι σπηλαιολόγοι σε σπήλαια μεγαλύτερα των δυνατοτήτων τους κτλ. Άλλα περιστατικά είναι σοβαρότερα και απαιτούν βοήθεια από άλλη ομάδα ή από την σπηλαιοδιάσωση για να επιστρέψουν στην επιφάνεια ο (οι) άμεσα εμπλεκόμενος(-οι). Ανεξαρτήτως της σοβαρότητας του περιστατικού η αυτοδιάσωση θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σχεδόν σε κάθε ατύχημα. Κι αυτό γιατί η αυτοδιάσωση είναι μια σειρά από πρωτοβουλίες που πρέπει να αναλάβουν οι σύντροφοι ενός σπηλαιολόγου που έχει υποστεί κάποιο ατύχημα (ή έχει κουραστεί) ώστε να τον προστατέψουν από άλλους κινδύνους ή εάν είναι εφικτό να τον (ή τους) βοηθήσουν να επιστρέψει (-ουν) στην επιφάνεια.
Η αυτοδιάσωση περιλαμβάνει μια σειρά από ενέργειες όπως απλή αλληλοβοήθεια, πρώτες βοήθειες, απεγλωβισμός (ή ξεκρέμασμα, γνωστό και σαν "σπηλαιοδιάσωση", αλλά γνωστό και με πιο πικάντικα ονόματα), δημιουργία θερμού σημείου ακόμη και ανέλκυση του σπηλαιολόγου με πολύσπαστα. Όλα αυτά απαιτούν εμπειρία και πολύ καλή κρίση αλλά πάνω από όλα καλή συνεργασία της ομάδας. Από τα πιο πάνω, οι πρώτες βοήθειες και η δημιουργία θερμού σημείου αναπτύσσονται σε ξεχωριστά κεφάλαια από μόνα τους.
Έχει αναφερθεί και αλλού, αλλά θα αναφερθεί κι εδώ για μια ακόμη φορά... Η πρόληψη του ατυχήματος πρέπει να είναι πάντοτε ανάμεσα στους στόχους μας. Σε κάθε λίστα ελέγχου πριν ξεκινήσουμε για μια εξερεύνηση πρέπει να ρωτάμε τον εαυτό μας και την υπόλοιπη ομάδα: είναι αυτή η πιο ασφαλής προσέγγιση? Τι εναλλακτικά σχέδια έχουμε?
ΠΟΤΕ ΜΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΜΙΑ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ.
Το "σπήλαιο δεν φεύγει", θα είναι εκεί και την επόμενη μέρα και την επόμενη εβδομάδα και τον επόμενο μήνα.
Από το πιο απλό περιστατικό: το να χάσουμε εμείς ή κάποιος σύντροφός μας κάποιο από τα φρένα του μέχρι το πιο δραματικό και δυνητικά απειλητικό για την ζωή μας ή των συντρόφων μας, το να βρεθεί ένας σπηλαιολόγος τραυματισμένος, λιπόθυμος και κρεμασμένος στο σχοινί...
Γνωρίζοντας "τεχνικές αυτοδιάσωσης" μπορούμε να ανταπεξέλθουμε είτε στην έλλειψη κάποιου υλικού είτε στην προσφορά βοήθειας προς τον σπηλαιοσύντροφό μας.
Οι τεχνικές αυτοδιάσωσης δεν αφορούν τους σπηλαιολόγους. Η ομάδα των σπηλαιολόγων νοείται ως ενιαίο σώμα το οποίο "αυτοδιασώζεται" και υπό αυτό το πρίσμα (οι τεχνικές αυτοδιάσωσης)απευθύνονται και χρησιμοποιούνται από μικρές ομάδες και για την άμεση αντιμετώπιση ποικίλων περιστατικών. Δηλαδή αν κάποιος λιποθυμήσει στο σχοινί - είτε από πτώση πέτρας είτε από παθολογικά αίτια - είναι ανώφελο να περιμένουμε την Σπηλαιοδιάσωση. Ο σύντροφός μας θα έχει προ πολλού πεθάνει από ορθοστατικό σοκ.
Πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουμε τι να κάνουμε.
Ας δούμε λοιπόν ορισμένες τεχνικές αυτοδιάσωσης.
Ανάβαση - Κατάβαση χωρίς φρένα
Τα υλικά που είναι συνήθως χάνουμε είναι δύο: ο καταβατήρας και το φρένο χειρός. Αυτό δεν θα πρέπει να μας πτοήσει αλλα αντίθετα να εφαρμόσουμε αυτά που θα μάθουμε.
Κατάβαση χωρίς καταβατήρα
Εάν λοιπόν χάσουμε ή καταστρέψουμε τον καταβατήρα μας (από πτώση ή στρέβλωση) δεν έχουμε παρά να κατεβούμε με μισή ψαλιδιά. Προσαρμόζουμε ένα carabiner, κατά προτίμηση HMS στον κεντρικό μας και πάνω σε αυτό κάνουμε τη μισή ψαλιδιά. Ζωντανά μπορείτε να δείτε την κατασκευή αυτού του κόμπου εδώ. Τέλος ας λάβουμε υπόψιν τις μεγάλες τριβές που υφίστανται τα σκοινιά σε καταβάσεις με μισή ψαλιδιά.
Χρειάζεται βέβαια προσοχή εάν έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμε καταβατήρα με φρένο. Η μισή ψαλιδιά δεν σταματά μόνη της!!!.
Υπάρχουν και άλλοι κόμποι ή τεχνικές που μας επιτρέπουν να κατεβούμε χωρίς υλικά. Η μισή ψαλιδιά όμως είναι ο απλούστερος και αποτελεσματικότερος, ακόμη σε σκοινιά πολύ μικρής διαμέτρου (αν κάνουμε ένα ακόμη "κουφό" στρίψιμο στο carabiner).
Ανάβαση χωρίς φρένο χειρός
Αν τώρα χάσουμε ή καταστρέψουμε το φρένο χειρός μας (κάτι αρκετά συνηθισμένο καθότι είναι ένα υλικό που μπορεί και να χρησιμοποιήσουμε χωρίς να είναι σταθερά συνδεδεμένο με μας) η λύση είναι η εξής: κατασκευάζουμε ένα αυτοσφιγγόμενο, συνδέουμε σε αυτόν την μακριά μας λανιέρα, κατασκευάζουμε από κορδονέττο ή από το δεύτερο ιμάντα μας μια πρόχειρη πενταλιέρα και ξεκινάμε για πάνω. Ιδανικός για αυτή τη χρήση είναι ο κόμπος του bachmann, o οποίος είναι ένας τυλιγμένος ιμάντας πάνω στο σκοινί και το carabiner μας. Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του αυτοσφιγγόμενου για χρήση ως φρένου χειρός είναι ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το carabiner για "λαβή" του "φρένου" μας που θα ωθούμε προς τα πάνω.
Ανάβαση χωρίς φρένο στήθους
Απίθανο, αλλά μπορεί να συμβεί! Ας ΥΠΟΘΕΣΟΥΜΕ πως είχαμε μια πτώση με συντελεστή πτώσης 1 και το φρένο μας καταστράφηκε. Ηρεμήστε! Είπαμε: ΥΠΟΘΕΤΟΥΜΕ! Οι συντάκτες προτείνουν με ενθουσιασμό τον κόμπο του Remy και μόνο!
Απεγκλωβισμός θύματος με τον διασώστη χαμηλότερα
Ας δούμε ένα σενάριο:
Το θύμα είναι αναίσθητο και κρέμεται στο σκοινί ενώ εμείς βρισκόμαστε από κάτω του. Έχουμε ελάχιστο χρόνο πριν πάθει ορθοστατικό shock και πρέπει να το φτάσουμε γρήγορα και να το ξεκρεμάσουμε.
Πως αντιμετωπίζετε:
Τρόπος 1
- Διαθέτουμε πλήρη εξοπλισμό συμπεριλαμβανομένου και φρένου ποδιού.
Αφού φτάσουμε κάνουμε τις εξής κινήσεις:
- Βγάζουμε το ποδωστήριο του.
- Πλησιάζουμε όσο πιο πολύ μπορούμε.
- Ασφαλιζόμαστε πάνω του λανιέρα με λανιέρα (δηλ. αγκιστρώνουμε την μικρή μας λανιέρα στην δική του μικρή)
- Βγάζουμε το φρένο χειρός μας και το αφήνουμε να πέσει. (Θα κρεμαστεί από την μακριά λανιέρα μας)
- Ανασηκωνόμαστε (πατώντας στο φρένο ποδιού) και βγάζουμε το φρένο στήθους μας και περνάμε μέσα από την λαβή του φρένου χειρός του θύματος την μακρυά λανιέρα του και την αγκιστρώνουμε στο φρένο στήθους μας ή στον κεντρικό μας και σπρώχνουμε το ζουμάρ του θύματος όσο πιο ψηλά μπορούμε.
- Αφηνόμαστε προς τα πίσω και βγάζουμε το φρένο ποδιού (μας)
- Βάζουμε τα πόδια μας κάτω από τα οπίσθια του θύματος και με μια ταλάντωση του σώματος μας προς τα πίσω το σπρώχνουμε (χρησιμοποιώντας τους μηρούς μας) προς τα πάνω.
- Καθώς ανεβαίνει του ανοίγουμε το φρένο στήθους και απελευθερώνουμε το σκοινί από μέσα.
- Βάζουμε τον καταβατήρα μας (ή χρησιμοποιούμε του θύματος) και τον ασφαλίζουμε.
- Σιγουρευόμαστε ότι η ζώνη στήθους του θύματος είναι σφιχτή.
- Κάνουμε μια έλξη με τα χέρια από το ζουμάρ και το θύμα πέφτει προς τα κάτω. Το βάρος πρέπει να βρίσκεται στον καταβατήρα τώρα.
- Αγκιστρώνουμε την μικρή μας λανιέρα στον κεντρικό κρίκο του θύματος.
- Απαγκιστρώνουμε την μακρυά λανιέρα του θύματος από το φρένο στήθους μας και αφηνόμαστε προς τα πίσω.
- Απασφαλίζουμε το καταβατήρα και κατεβαίνουμε.
Σε αυτήν την μέθοδο το ζουμάρ του θύματος μένει πάνω στο σχοινί.
Tips:
- Στο βήμα 4 αν το κρολ μας ΔΕΝ είναι στο ίδιο ύψος ή ψηλότερα με αυτό του θύματος, τότε πρέπει να ανασηκωθούμε και να σπρώξουμε το ζουμάρ πιο ψηλά.
- Φροντίζουμε να ξεμπλέκουμε τα υλικά και ειδικά το σχοινί.
- Στο βήμα 12 είναι καλύτερα να περνάμε την κοντή μας στον κεντρικό του θύματος και την κοντή του θύματος στον κεντρικό μας.
- Στο βήμα 13 μπορούμε να πάρουμε το ζουμάρ του θύματος. Μόλις απαγκιστρώσουμε την μακριά λανιέρα από το κρόλ μας, την περνάμε στο ζουμάρ του θύματος,βγάζουμε το ζουμάρ και το αφήνουμε να κρεμαστεί.
Με την μέθοδο αυτή ο χρόνος απεγκλώβισμού, σε ιδανικές συνθήκες και με αρκετή εξάσκηση, είναι περίπου 1 λεπτό!!
Τρόπος 2
- Δεν διαθέτουμε φρένο ποδιού, αλλά μόνο ποδωστήρια:
Αφού φτάσουμε κάνουμε τις εξής κινήσεις:
- Βγάζουμε το ποδο(ω)στήριο του.
- Πλησιάζουμε όσο πιο πολύ μπορούμε.
- Ασφαλιζόμαστε πάνω του λανιέρα με λανιέρα (δηλ. αγκιστρώνουμε την μικρή μας λανιέρα στην δική του μικρή)
- Βγάζουμε το φρένο χειρός μας και το περνάμε από πάνω από το δικό του.
- Ανασηκωνόμαστε (αν θέλουμε, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και το δικό του φρένο, οπότε το δικό μας το βγάζουμε) πατώντας στην πενταλιέρα μας και βγάζουμε το φρένο στήθους μας και περνάμε μέσα από την λαβή του φρένου χειρός (του θύματος ή το δικό μας) την μακρυά λανιέρα του θύματος και την αγκυστρωνουμε στο φρένο στήθους μας ή στον κεντρικό μας και σπρώχνουμε το ζουμάρ του θύματος όσο πιο ψηλά μπορούμε.
- Βγάζουμε το φρένο χειρός μας και αφηνόμαστε προς τα πίσω.
- Βάζουμε τα πόδια μας κάτω από τα οπίσθια του θύματος και με μια ταλάντωση του σώματος μας προς τα πίσω το σπρώχνουμε (χρησιμοποιώντας τους μηρούς μας) προς τα πάνω.
- Καθώς ανεβαίνει του ανοίγουμε το φρένο στήθους και απελευθερώνουμε το σκοινί από μέσα.
- Βάζουμε τον καταβατήρα μας (ή χρημοποιούμε του θύματος) και τον ασφαλίζουμε.
- Σιγουρευόμαστε ότι η ζώνη στήθους του θύματος είναι σφιχτή.
- Κάνουμε μια έλξη με τα χέρια από το ζουμάρ και το θύμα πέφτει προς τα κάτω. Το βάρος πρέπει να βρίσκετε στον καταβατήρα τώρα.
- Αγκυστρώνουμε την μικρή μας λανιέρα στον κεντρικό κρίκο του θύματος.
- Απαγκιστρώνουμε την μακρυά λανιέρα του θύματος από το φρένο στήθους μας και αφηνόμαστε προς τα πίσω.
- Απασφαλίζουμε το καταβατήρα και κατεβαίνουμε.
Κατέβασμα σε τεντωμένο σκοινί
Υπάρχει η περίπτωση ο σύντροφός μας να πάθει κάτι, αλλά εμείς να βρισκόμαστε από πάνω του. Η πρόσβαση σε αυτόν άρα και η βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε, δεν μπορεί να γίνει με τον κλασικό τρόπο, δηλ δεν μπορούμε να βάλουμε καταβατήρα. Ένας τρόπος είναι να κατέβουμε με τα φρένα ανάβασης (φρένο χειρός και φρένου στήθους). Δηλαδή: Τοποθετούμε τα φρένα ακριβώς όπως στην ανάβαση. Σηκωνόμαστε στα ποδωστήρια και έτσι εφόσον δεν ασκείται πίεση στο φρένο στήθους, το ανοίγουμε λίγο - τόσο ώστε να αφήσουμε το σχοινί να γλυστρήσει προς τα επάνω κι εμείς προς τα κάτω. Κατόπιν, λυγίζοντας λίγο τα πόδια, κατεβάζουμε το φρένο στήθους. Ακολούθως κατεβάζουμε και το φρένο χειρός. Δεν είναι τόσο πολύπλοκο όσο ακούγεται αλλά είναι πολύ αργό και σίγουρα είναι το τελευταίο που θέλουμε. Χρήσιμο μόνο σε μικρές καταβάσεις διότι: επιβάλεται να φτάσουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στον αναίσθητο σύντροφό μας!
Για αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν ειδικές τεχνικές κατάβασης σε τεντωμένη χορδή. Μία από αυτές είναι η μέθοδος "Τheoulienne" που απεικονίζεται στην παρακάτω σειρά φωτογραφιών:
Για την εφαρμογή της χρειαζόμαστε ένα ιμάντα από dyneema που πρέπει να έχουμε ΠΑΝΤΑ αποθηκευμένο στο κράνος μας. Επίσης (ιδανικά) χρειαζόμαστε δύο ακόμα carabiners (οβάλ ασφαλείας)αλλά στην ανάγκη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και ό,τι carabiner θα έχουμε σίγουρα πάνω μας (τα carabiners του καταβατήρα μας και της μακριάς μας λανιέρα π.χ.)
Η αναλυτική περιγραφή της τεχνικής είναι η εξής.
Ας δούμε τις κινήσεις μας με την σειρά, ξεκινώντας από πάνω, αριστερά προς τα δεξιά:
εικ. 1. "Πλέκουμε" το dyneema γύρω από το σκοινί, σύμφωνα με τον "γαλλικό τρόπο", τρείς φορές
εικ. 2. Συνεχίζουμε να το πλέκουμε "κοτσίδα"
εικ. 3-4. Στις δύο θηλιές που δημιουργούνται στο τέλος του dyneema βάζουμε ένα carabiner, στο οποίο περνάμε και το σχοινί.
εικ. 5. Παίρνουμε το άλλο carabiner και το περνάμε στο σχοινί πάνω από το προηγούμενο carabiner
εικ. 6. Αυτό το ενώνουμε με το carabiner του καταβατήρα μας. Στην ανάγκη και με το κεντρικό μας αλλά αυτό περιορίζει πολύ το "χώρο" των χειρισμών μας.
εικ. 7. Παίρνουμε την κοντή μας λανιέρα και περνάμε κι αυτή, στις θηλιές που σχηματίζει το dyneema.
εικ. 8 Ελέγχουμε εάν είναι όλα εν τάξει και ξεκινάμε για κάτω σπρώχνωντας τον αυτοσφιγγόμενο. Πρόκειται για το μοναδικό αυτοσφιγγόμενο που λειτουργεί υπό τάση (αν και το μεγαλύτερο μέρος των τριβών είναι στο carabiner που "αγκαλιάζει" το σκοινί.
Τι θα γίνει όμως αν για οποιοδήποτε λόγο χαλαρώσει το σχοινί;
Το πλεονέκτημα ακριβώς αυτής της μεθόδου είναι πως όχι μόνο λειτουργεί με τάση (βάρος) στο σκοινί κάτω μας, αλλά ακόμη κι αν ο σπηλαιολόγος που έχει εγκλωβιστεί χαμηλότερα γλιστρήσει σε κάποιο πατάρι π.χ. και η "τεντωμένη χορδή" πάψει να είναι τεντωμένη, θα σταματήσουμε στον αυτοσφιγγόμενο - μέσω της κοντής λανιέρας μας. Οπότε περνάμε στον διαθέσιμο καταβατήρα μας το χαλαρό σχοινί και φύγαμε για κάτω!!! Πρέπει όμως να θυμηθούμε ότι, μετά από την εφαρμογή αυτής της μεθόδου, το dyneema που χρησιμοποιήσαμε πρέπει να το αποσύρουμε. Γιατί παρόλη την μεγάλη του αντοχή σαν υλικό, δεν παύει να είναι συνθετικό. Με την τριβή πάνω στο σχοινί αναπτύχθηκε θερμότητα, ικανή να το λιώσει αρα να το καταστήσει ακατάλληλο προς επιπλέον χρησιμοποίηση.
Ισπανικό Παλλάγγο
Το "ισπανικό παλλάγο" είναι ο πιο απλός και λιτός τρόπος να φτιάξουμε ένα υποτυπώδες πολύσπαστο (...ένα παλλάγγο) το οποίο μας επιτρέπει να ανυψώσουμε ένα πολύ βαρύ φορτίο ή ένα σπηλαιολόγο, χρησιμοποιώντας το ίδιο το σκοινί της κατάβασης. Η χρήση του έχει μια σειρά από περιορισμούς αλλά και αρκετά πλεονεκτήματα. Η πιο συνήθης χρήση του είναι όταν ένας σπηλαιολόγος μέλος της ομάδας μας έχει είτε κουραστεί πολύ ή έχει τραυματιστεί ελαφρά και χρειάζεται βοήθεια για να ανέβει τα πηγάδια (βάραθρα )του σπηλαίου. Εννοείται ότι έχουμε πρώτα κρίνει ότι η κατάσταση του δεν χρήζει επέμβασης της Ομάδας Σπηλαιοδιάσωσης.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι είμαστε σε ένα πηγάδι π.χ. 15 μέτρων, ο κουρασμένος σύντροφός μας είναι στον πάτο του και έχει μπει στα φρένα, ενώ εμείς έχουμε φτάσει ήδη στην κορυφή του πηγαδιού και είμαστε στην αλλαγή. Τα υλικά που χρειαζόμαστε είναι μόλις 3 κρίκοι.
