Archaeology
Σπήλαια και αρχαιολογία
1. Πως συνδέεται η αρχαιολογία με την σπήλαιολογία
Αρχαιλογία είναι εκείνη η επιστήμη που έχει ως αντικείμενό της τη συστηματική και μεθοδική μελέτη των ανθρώπινων κοινωνιών του παρελθόντος, από την εμφάνιση του ανθρώπινου είδους στη γή μέχρι και σήμερα. Η μελέτη αυτή πραγματοποιείται μέσα από τη συστηματική συγκέντρωση και ανάλυση υλικών τεκμηρίων (ευρημάτων), τα οποία διασώθηκαν μέχρι σήμερα ως κατάλοιπα από τις κοινωνίες του παρελθόντος.
Ως επιστήμη οργανώθηκε στο δυτικό κυρίως κόσμο μέσα στον 19ο αιώνα και ουσιαστικά παγιώθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Αρχικά η ενασχόληση με τις αρχαιότητες κινούνταν κυρίως στο επίπεδο της συλλογής αξιοπερίεργων και παράξενων αντικειμένων από ανθρώπινες κοινωνίες που έδρασαν στο παρελθόν ή ακόμα και από μακρινές σύγχρονες εξωτικές κοινωνίες, οι οποίες "ανακαλύπτονταν" από τον "πολιτισμένο" κόσμο κατά τη διάρκεια της επέκτασής του στις αποικίες. Η τακτική αυτή εξελίχθηκε σταδιακά σε μια προσπάθεια συλλογής, μελέτης και ανάδειξης αρχαίων αντικειμένων με επίκεντρο την καλλιτεχνική τους αξία. Η αρχαιολογία ως ιστορία της τέχνης έδωσε τη θέση της σε μια αρχαιολογία με περισσότερο ανθρωπολογικό και κοινωνιολογικό προσανατολισμό στα μέσα του 20ου αιώνα. Σχεδόν την ίδια εποχή (δεκαετίες 1960-1970) επικρατεί στην αρχαιολογική κοινότητα μια μεγάλη αισιοδοξία ως προς τις δυνατότητές της στην μελέτη του παρελθόντος, που πηγάζει από την εισαγωγή και χρήση νέων μεθόδων και τεχνικών από τις θετικές επιστήμες. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναδειχθεί και τείνει να επικρατήσει μια καινούρια οπτική, σύμφωνα με την οποία η κάθε ενασχόληση με τις αρχαίες κοινωνίες αποτελεί ερμηνευτική προσπάθεια, που μπορεί να υπάρχει παράλληλα με πλήθος άλλων ερμηνευτικών προσεγγίσεων, οι οποίες όλες κρίνονται.
Η σύνδεση αυτής της επιστήμης με τα σπήλαια υφίσταται από τη στιγμή που τα σπήλαια χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες χρονικές περιόδους από τον άνθρωπο για ποικίλους λόγους. Η χρήση των σπηλαίων πιστοποιείται σήμερα από τα ευρήματα, δηλαδή από τα αντικείμενα, τα ίχνη και γενικότερα τα κατάλοιπα εκείνα που διαχρονικά άφησαν οι άνθρωποι στο πέρασμα τους μέσα στα σπήλαια. Με βάση αυτά τα ευρήματα και τη μελέτη τους θα μπορούσαμε σχηματικά να χωρίσουμε την ανθρώπινη χρήση των σπηλαίων σε κάποιες βασικές κατηγορίες. Έτσι έχουμε τα σπήλαια ως χώρους κατοικίας, χώρους λατρείας, χώρους ταφών, χώρους εργασίας, καταφύγια, χώρους αναψυχής, χώρους εξερεύνησης και αθλητικών δραστηριοτήτων.
Η προστασία των σπηλαίων και ιδιαίτερα όσων περιέχουν αρχαιολογικές μαρτυρίες ανθρώπινης παρουσίας, διέπεται από ένα συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο και υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού, με τις αρμόδιες Εφορείες Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Βορείου και Νοτίου Ελλάδος. Συνεπώς οι επισκέψεις σε σπήλαια επιβάλεται και από τη νομοθεσία να γίνονται με όρους που σέβονται την ύπαρξη των αρχαιοτήτων.
Αφορμή για το κεφάλαιο αυτό και τα όσα ακολουθούν υπήρξε η σπουδαιότητα των σπηλαίων και στον τομέα του πολιτισμού και η ανάγκη όλοι όσοι τα επισκέπτονται με αφορμή τη σπηλαιολογία να έχουν βασικές γνώσεις επί του θέματος, προκειμένου να συμβάλουν όσο το δυνατό στην προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η άμεση συμβολή των σπηλαιολόγων στο θέμα της προστασίας είναι η αποφυγή καταστροφών μέσω της γνώσης τους, ενώ η έμμεση συνεισφορά προέρχεται από τις γραπτές αναφορές που μπορούν να υποβάλλουν μετά από κάθε επίσκεψη και τη γενικότερη συνεργασία τους με τις αρμόδιες αρχές.